BÜYÜK AYAZMA (VLAHOV DERE)

YERİN TANITIMI

Yakın zamana kadar bu yöre popüler bir yer değildir (en azından turistler için). 2005. yılında Istranca Doğa Parkı Müdürlüğü’nün girişimiyle yaklaşık 60 yıldır unutulmuş olan nestinarların toplanma geleneği yenilenmiştir – eski takvime göre 3 Haziranda kutlanan St. St. Konstantin ve Helena’yı anma gününden bir önceki Pazar günü Istranca’nın beş nestinar köyü - Balgari, Kosti, Gramatikovo, Kondolovo ve Slivarovo köylerinden nestinarlar toplanır.  Her yıl Pazar gününün erken sabahı beş köyün halkı azizlerin “konaklarından” yola çıkarak nestinarlar, kutsal davul, gaydalar, gardiyanlar, ikonaları taşıyan gençler ve inananlar ile birlikte Büyük ayazmaya doğru toplu yürüyüşe çıkar.  

Büyük ayazmada her köyün kendi kaynağı (ayazması) ve ahşap yapı “alçak sehpa”sı vardır. Buraya  ikonalar koyulur, kurbanlık bağışlar yapılır (para, ayin ekmekleri v.s. koyulur), ikonalalar ayazmanın suyu ile yıkanır – o günde ayazma suları en şifalıdır. Bu alçak ahşap yapı, en eski kutsal bina anlayışıdır ve insanların daha sonra inşa etmeye başladığı tapınaklara öncülük etmiştir. Her köyün halkı sofra kurar, kurban yapar ve insanlar toplanır. Böylece nestinarların senesi başlamış olur.   

Istranca’da yaşayan nestinar topluluğu “hükmü” yerine getirmek için buraya toplanır – şenlikler düzenler ve St. St. Konstantin ve Helena’dan Istranca halkı için sağlık ve refah dilenirler.  Burada kendilerinden geçerek trans halinde gece boyu ateş üzerinde dans ederler. Balgari ve Kosti köylerinin nestinar ikonalarının yapılmış olduğu ikiz ceviz ağacı da burada yetişmiştir.

Efsaneye göre geçmişte buraya yakın bir köy varmış ve nestinarlar bu köyden gelmiş. Burada Tanrıyla iletişimleri varmış. Bu ayazmanın çayırında her nestinar için kutsal olan faaliyetler yapılmıştır. Nestinarlar, ateşin üzerinde yürümek için seçildiklerini burada idrak edermiş. 

Yöre için başka efsaneler de vardır. Bunlardan biri, St. Konstantin ve Helena uğruna kurban edilmek için burya gönüllü gelen bir geyikten bahseder. Sakince gelir, biraz dinlenmek için yatarmış, sonra da kurban taşının yanına kafasını koymak için kendisi gidermiş. Fakan yıllardan bir yıl insanlar geyiğin dinlenmesini beklememiş ve hayvanı hazırlıksız öldürmüş. Ve o günden sonra o kutsal günde buraya geyik gelmemiş.

Nestinarlar, inançlarını “hüküm” olarak değerlendirmektedir – bu hükmü yerine getirmek birkaç soyun sorumluluğudur. Bu soylar geleneği koruyup muhafaza etmektedir.

XX. yüzyılın 20-li yıllarında Kilise ritüeli yasaklamıştır. Bu yörede son büyük panayır 1947. yılında düzenlenmiştir.

Nestinarlık, inananların kendi organizasyonu sayesinde yüzyıllar boyunca muhafaza edilmiştir. Günümüzde UNESCO tarafından dünya manevi mirasının bir parçası olarak değerlendirilmiştir.

Bu yöre, 3 Haziran tarihinden önceki Pazar günü ile bağlantılıdır: beş nestinar köyünün halkı toplanıp toplu yürüyüş yapar, yerel halk ve dışardan gelen inananlar (Yunanistana göç eden, fakat geleneği hala koruyan göçmenler de dahil) halay çeker, kendinden geçenler ise ateş üzerinde dans ederler. Veleka Nehrinin kollarından birinde bulunur.